Dựa vào dữ liệu Kinh Thánh (x. 2Cr 13,13; 1Cr 12,4-6) và cấu
trúc Kinh Tin Kính, Thần học cổ điển thường quy công cuộc tạo dựng cho Chúa
Cha, công cuộc cứu độ cho Chúa Con, công cuộc thánh hóa cho Chúa Thánh Thần.
Như vậy, Chúa Thánh Thần xem ra chẳng có vai trò nào trong công cuộc tạo dựng.
Thế nhưng, công cuộc tạo dựng được thực hiện nhờ Lời và Thần Khí. Theo đó, Thần
Khí là nguyên lý sự sống đưa vũ trụ ra khỏi tình trạng trống rỗng; can thiệp
trong mầu nhiệm tạo dựng con người và không ngừng bảo tồn sự sống trên trái đất.
1. Trong trình thuật tạo dựng, sự hiện
diện của Thần Khí Thiên Chúa (gió) chuyển vận trên mặt nước, lúc đất còn vô thể
mung lung và tối tăm còn đang bao trùm mặt vực thẳm (x. St 1,2), là ám chỉ một
mãnh lực sinh động của thần linh. “Gió” được xem như một thực tại năng
động, được liên kết với sự hiện diện và hành động của Thiên Chúa. Điều này cho
thấy Thần Khí của Thiên Chúa đã đóng vai trò của một quyền lực ban sự sống;
cùng với “Lời”, Thần Khí ban cho các hữu thể sự sống và đưa chúng vào
trật tự[1]. Thiên Chúa truyền lệnh “là hết thảy được tạo thành” (Tv 148,
5), và “hơi thở” của Ngài (x. Tv 33,6) làm cho muôn loài muôn vật xuất
hiện và bắt đầu chuyển vần đúng với chức năng của mình. Hơn nữa, “ruah-hơi
thở” còn là “không gian” mà Thiên Chúa có (x. St 6,3), là “môi
trường hô hấp”[2] và vạn vật tham dự vào “không gian
sinh khí” đó để sống, tăng trưởng, điểm tô và thống trị mặt đất. “Sinh khí của Ngài Ngài gửi tới, là chúng
được dựng nên, và Ngài đổi mới mặt đất này” (Tv 104,3). Như vậy, từ hư vô,
Thần Khí Thiên Chúa đã tạo dựng và sự sống tràn lan trên mặt đất. Công trình
tạo dựng của Thiên Chúa đạt tới tuyệt đỉnh khi Thiên Chúa làm cho xuất hiện con
người giống hình ảnh Ngài (x. St 1,27).
2.
Cách thức diễn thuật việc con người được tạo dựng (nơi St 2, 4b-25) cho thấy việc
tạo dựng con người có liên hệ với Thần Khí của Thiên Chúa. Sau khi lấy bùn đất
mà tạo dựng nên con người, Thiên Chúa đã
thở hơi sự sống vào mũi con người; và con người trở thành một hữu thể sống
(x. St 2,7). Sách Thánh cho chúng ta hiểu rằng Thiên Chúa, bằng hởi thở thần
linh của mình, đã can thiệp vào việc dựng nên con người thành một sinh linh.
Nơi con người cũng có “hơi thở của sự sống”, một hơi thở phát xuất từ “việc
thở hơi” của chính Thiên Chúa. Họ cũng có một “thần khí” giống như
Thần Khí của Thiên Chúa[3]. Tác giả sách Gióp phải thốt lên: “sinh khí của Thiên Chúa làm ra tôi, hơi thở
của Đấng Toàn Năng đã làm cho tôi được sống” (G 33,4). Vì hơi thở chính là
đặc tính của Thiên Chúa (x. Mt 10,19), và cũng là một biểu tượng khả giác về sự
hiện diện và quyền năng của Ngài (x. Ga 6,63), cho nên con người không thể làm
chủ được hơi thở của mình (x. Tv 103, 29-30). Hơi thở của Ngài là “nguồn sự
sống” của mọi loài. Chúng sống được là nhờ sinh khí của Ngài (x. Hc 3,
9-21). Đặc tính này diễn tả cái mà nhờ đó thế giới trở nên sinh động, có sự sống
và cũng tạo ra những khả năng nơi con người khả dĩ giúp họ sống đúng với phẩm
giá của mình. Con người biết ứng đáp trước ân huệ của Thiên Chúa và đón nhận
nhau qua định chế hôn nhân: “một xương một thịt” (St 2,24), một sự sống
nhờ “sinh khí” của Thiên Chúa.
3. Đối với Kinh Thánh, thế giới do hơi thở Thiên Chúa
tạo thành là một thế giới có sự sống (x. Rm 8,19-22). Thần Khí nội tại
tiềm tàng sâu thẳm trong thụ tạo, nên không hề xa lạ với thụ tạo (x. St 2,7; G
33,4). Thiếu hơi thở, con người không thể “lưu lại” trong Sự Thật và cuộc
sống không còn sinh khí. Thế nên, việc hiện hữu của các thụ tạo lệ thuộc vào
tác động thần linh Thiên Chúa, Đấng chẳng những tạo dựng mà còn bảo tồn và tiếp
tục canh tân bộ mặt trái đất[4]. Ngài bảo tồn sự sống con người và vạn vật
bằng cách không ngừng chia sẻ cho chúng chính Hơi Thở của Ngài, tới mức “Chúa lấy lại sinh khí thì muôn loài tắt thở”
(Tv 103, 29-30; G 34,14-15).[5] Hơn nữa, trong biến cố Vượt Qua, Thần Khí
còn làm cho Đức Ki-tô chỗi dậy sống sự sống viên mãn trong sự sinh hạ vĩnh hằng
(x. Cv 13,33). Và bằng cách đó, Thiên Chúa đã tái tạo vũ trụ vạn vật[6] (x. Rm 4, 17. 25), và cho chúng hiện hữu
(x. Cl 1,15-17), trong “Thần Khí tác
sinh” (Rm 8,2), “Nếu Thần Khí ngự
trong anh em, Thần Khí của Đấng đã làm cho Đức Giê-su sống lại từ cõi chết…cũng
sẽ dùng Thần Khí của Người ngự trong anh em, mà làm cho thân xác anh em được sự
sống mới” (Rm 8,11).
THƯ MỤC
Barbour, Ian. Nature, Human
Nature, and God. Minneapolis: Fortress, 2002.
Bùi Văn Đọc và một số Linh Mục khác. Chúa
Thánh Thần, Đấng Ban Sự Sống. NXB Thành Phố Hồ Chí Minh, 1997.
Cantalamessa, Raniero. Chúa Thánh Thần:
Ánh sáng và Sự sống của Giáo Hội. Nguyễn Văn Hương chuyển ngữ. Hà Nội: Tôn
Giáo, 2017.
Congar, Yves. The Word and the Spirit.
California: Harper & Row, 1986.
Edwards, Denis. Breath of Life: A
Theology of the Creator Spirit. Maryknoll, N.Y: Orbis, 2004.
Giáo Lý Hội Thánh Công Giáo. Bản
dịch Việt ngữ của HĐGMVN. Hà Nội: Tôn Giáo, 2011.
Gioan Phaolô II. Dominum et
Vivificantem. Ban hành ngày 18 tháng 05 năm 1986.
Gunton, Colin. The Spirit Moved over
the Face of the Waters: The Holy Spirit and the Created Order. Quoted in
International Journal of Systematic Theology. Vol. 4, no.2. July 2002.
Pinnock, Clark H. The Role of the
Spirit in Creation. Quoted in The Asbury Theological Journal. Vol. 52 no.1.
Spring 1997.
Studebaker, Steven M. The Spirit in
Creation: A Unified Theology of Grace and Creation Care. Quoted in Zygon,
Vol. 43, no. 4. December 2008.
[1] X. Gordon J. Wenham, Genesis 1-15, Word Biblical
Commentary, 1 (Waco, TX: Word Books, 1987), tr. 
[2] X.
Px. Phó Đức Giang, OFM., Cảnh Vực Môi Sinh Giữa Lòng Ba Ngôi, tr. 30-32.
[3]
Khi bàn về vai trò của Chúa Thánh Thần trong công trình tạo dựng, các tác giả
Barbour, Edwards, và McFague đã đề cập đến sự sống được trao ban cho con người
nói riêng và muôn loài nói chung như “hơi thở” thần linh, các thuật ngữ được
trưng dụng khả dĩ diễn tả hoạt động của Ngài: hơi thở, việc thở hơi, thần khí,
sinh khí, sự hô hấp. X. Ian Barbour, Nature, Human Nature, and God,
(Minneapolis: Fortress, 2002), tr. 125; x. Denis Edwards, Breath of Life: A
Theology of the Creator Spirit, (Maryknoll, N.Y: Orbis, 2004), tr. 33-49;
x. Sallie McFague, The Body of God: An Ecological Theology,
(Minneapolis: Fortress, 1993), tr. 143-44.
[4] X.
Steven M. Studebaker, The Spirit in Creation: A Unified Theology of Grace
and Creation Care, quoted in Zygon, vol. 43, no. 4 (December 2008),
tr. 947; x. Clark H. Pinnock, The Role of the Spirit in Creation, tr.
47-53, quoted in The Asbury Theological Journal (Spring 1997), vol. 52
no.1.
[5] X.
Colin Gunton, The Spirit Moved over the Face of the Waters: The Holy Spirit
and the Created Order, tr. 200-204, quoted in International Journal of
Systematic Theology, vol. 4, no.2, (July 2002).
[6] Ibid.,
tr. 197-199.
